Erfgoedwandeling

De Molen Te Rullegem is de oudste molen in onze gemeente. Hoewel hij in 1380 in brand werd gestoken, werd hij in 1393 volledig hersteld. In nota’s van 1626 wordt vermeld hoe de molen een banmolen was. De inwoners van Herzele waren verplicht om hun graan op de molen van de heer te laten malen. Deden ze dat niet, dan volgde een boete of een verbeurdverklaring. Na de Tweede Wereldoorlog bleven de wieken stil. In 1962 werd de molen officieel beschermd als monument. In 1991 werden de houten wieken definitief vervangen door stalen wieken van 23 meter lang. Alain Goublomme en Johny De Pelseneer brengen de wieken en molenstenen geregeld aan het draaien, waardoor ook deze molen nog steeds maalvaardig is. In 2010 kwam de Amerikaanse ambassadeur Howard W. Gutman de molen bezoeken. Het rossekot of de rosmolen staat ten oosten van de molen. Een rosmolen is een molen die aangedreven wordt door een paard (ros) of een ezel. In 2014 werd een werkende rosmolen vlakbij de windmolen opgetrokken. Op die manier werd het historisch landschap hersteld.

Deze toegangsdreef naar het kasteeldomein du Parc Locmaria, met een dubbele bomenrij, is publiek toegankelijk. De drie huizen vooraan zijn vroegere personeelswoningen. De mooie kasteeldreef leidt naar de ingang van het kasteeldomein du Parc-Locmaria. Het kasteel werd gebouwd in ca. 1847 en werd kort voor WO I omgebouwd in neo-classistische stijl. De weiden naast de dreef waren tussen de twee wereldoorlogen het toneel van bekende paardenrennen. Het park en kasteel zijn niet toegankelijk voor het publiek.

Dit centraal gelegen gebouw heeft een belangrijke rol gespeeld voor de gemeente Herzele. Vermoedelijk al in de 12e eeuw veroordeelden de rechtersin de "halle" misdadigers en werden
er discussies uitgeklaard. Vanuit de toren declameerde een verkondiger belangrijke berichten aan het volk. In 1947 kocht het gemeentebestuur het in verval geraakte gebouw en startte grondige renovatiewerken. De twee bijgebouwtjes werden gesloopt, het dak werd vernieuwd, de voorgevel kreeg het wapenschild van Herzele en in de vernieuwde toren werd een beiaard met 28 klokken geïnstalleerd die elk half uur een melodie voor de buurt speelt. De schandpaal werd in de feodale periode gebruikt om veroordeelden te "schande te zetten" tijdens marktdagen of op dagen met een grote volkstoeloop. Op de plaats waar nu "Hof van Weenen" staat bevond zich eertijds het Hospitaal van Herzele, met de bijhorende St.-Joriskapel. Het was een soort gasthuis waar lekenzusters pelgrims, armen en hulpzoekenden een tijdelijke opvang gaven.

Het voormalige klooster, waar nu de vrije basisschool haar klaslokalen heeft, is voor Herzele decennia lang van groot economisch belang geweest. Baron Van de Woestijne, kasteelheer, burgemeester en grootgrondbezitter, kon in 1858 de Franciscanessen van het Gentse Crombeeinstituut overtuigen om een kloosterafdeling in Herzele op te starten. De baron stelde een gebouw ter beschikking en de nonnen hadden een drieledige taak: onderwijs, opvang van weeskinderen en een naschoolse opleiding. De aanvankelijk kantschool werd een korsetschool, deze evolueerde tot een productieatelier. Eens gehuwd gingen honderden goed opgeleide vrouwen thuis korsetten fabriceren.

Brouwerij De Ryck is één van twee familiebrouwerijen in Herzele. Hun bieren wonnen verschillende internationale prijzen en zijn ter plaatse of bij de lokale handelaars te koop. Een gouden tip dus om je bezoek aan Herzele helemaal af te maken. Wil je graag een rondleiding, dan kan je deze reserveren via de dienst Toerisme.

In Herzele is de voormalige pastorie gekend als "de patronage". Het gebouw met opvallende trapgevel, gebouwd in 1907, kan beschouwd worden als de voorloper van de cultuurcentra De Wattenfabriek en De Steenoven. Het achterliggende zaaltje was o.a. jarenlang de thuishaven van de succesvolle toneelgroep de Torengalm. De toneelvereniging bestaat al meer dan 60 jaar.

Het Leenhof is in Herzele eveneens gekend onder de benamingen Verstrichts hof of 't Hof van Lathouwer (namen van latere bewoners). In oorsprong was deze hoeve het neerhof van de burcht, een bezit van de heer. De huidige hoeve werd gebouwd in de tweede helft van de achttiende eeuw. Het is een gesloten hoeve met gebouwen van diverse volumes, gegroepeerd rondom een vierkante gekasseide binnenplaats met tuintje.

De burcht staat symbool voor de heerlijkheid Herzele, een belangrijk gebied binnen het Land van Aalst. Deze versterking, waar vandaag nog belangrijke delen van zichtbaar zijn, is gebouwd volgens een geometrisch grondplan en dateert uit de 13e eeuw. Ze werd aanvankelijk bewoond door de plaatselijke heren. In de strijd van Gent tegen Lodewijk van Maele, graaf van Vlaanderen, was Seger van Herzele een bondgenoot van Gent. In 1380 liet de graaf bij een represaillemaatregel de burcht in brand steken en confisqueerde het domein. Even later werd de heerlijkheid aan de heren van Roubaix geschonken en werd de burcht hersteld. Het domein werd vanaf nu van op afstand bestuurd. In 1579 schoten de katholieke Spanjaarden in de strijd met het protestants gezinde Vlaanderen de burcht definitief in puin. Door huwelijken, verervingen en verkoop kwam de burcht en het domein tijdens de 19e eeuw uiteindelijk in handen van de familie du Parc Locmaria. In 1969 kreeg de gemeente Herzele de burchtruïne en startte met de restauratiewerken. Vandaag rest een gedeelte van de slotgracht, een gerestaureerde woontoren en de geconsolideerde onderbouw. De burchtsite groeide uit tot hét toeristisch visitekaartje van Herzele en dé place to be bij tal van evenementen. Het is één van de weinige burchtsites in opstand uit onze provincie.

Vlakbij Sportpark De Steenoven ligt het natuurpark Kerkkouter. Het brongebied van het waterloopje dat de slotgracht van de burcht voedt, werd ingericht als een groene ruimte. Je kan er je uitleven op de outdoor fitnesstoestellen of enkele rondjes lopen op de Finse piste. Die is 830 meter lang en werd recent uitgebreid met een looppiste van nog eens 980 meter. Voor de kinderen is er een speelbos.

De groenlaan is een langwerpig plein afgezoomd met platanen. Elke woensdagvoormiddag wordt het ingenomen door marktkramers en tweemaal per jaar door kermisattracties. Tot midden 19de eeuw zag het plein er totaal anders uit dan nu. Er lagen over de volledige lengte, open waterputten, een soort brede gracht met 7 oversteekplaatsen. Samen met 3 andere poelen fungeerde ze als brand- of paardenputten.